poniedziałek, 11 lutego 2013

Dytiscus marginalis (pływak żółtobrzeżek)



Ryc.1. Wyrostki zabiodrza pływaka  żółtobrzeżka
Dytiscus marginalis (pływak żółtobrzeżek) to drapieżny chrząszcz wodny, osiągający rozmiary od ok. 2,5 do 3,5 cm. Posiada ciało opływowego kształtu, pokrytego oleistą substancją, która ułatwia poruszanie się w środowisku wodnym. Dodatkowym przystosowaniem do życia w wodzie są tylne odnóża w kształcie wioseł, pokryte gęstymi szczecinami pływnymi. Chrząszcze należące do tego gatunku mają kolor ciemnozielony, a przedplecze i częściowo pokrywy posiadają żółte obrzeżenie. Cechą diagnostyczną przy oznaczaniu gatunków z rodzaju Dytiscus są wyrostki zabiodrza (Ryc.1.). U pływaka żółtobrzeżka wyrostki te są tępo zakończone, o liniach dość długich i rozbieżnych. Imagines i larwy oddychają tlenem atmosferycznym. Chrząszcze magazynują powietrze pod pokrywami.
Ryc.2. Dyski adhezyjne na odnóżach pierwszej i drugiej pary

U wszystkich chrząszczy z rodzaju Dytiscus obserwuje się dymorfizm płciowy. Przejawia się on w zróżnicowanych rozmiarach ciała (samce są większe od samic), urzeźbieniu pokryw oraz w budowie odnóży i narządów kopulacyjnych. Pierwsza para skrzydeł jest przekształcona w twarde pokrywy, które u samic w zarysie są bardziej owalne. U samic występują pokrywy żeberkowane do 2/3 ich długości, rzadziej gładkie, natomiast u samców spotyka się wyłącznie pokrywy gładkie. Modyfikacje w urzeźbieniu pokryw są często spotykane u przedstawicieli z rodziny pływakowatych i są one odpowiedzią na zmiany w budowie dysków na odnóżach samców, które powstały w wyniku zgrubienia trzech pierwszych segmentów stopy. Na odnóżach pierwszej pary, na każdym z dysków znajdują się dwie duże przyssawki oraz ok. 150 mniejszych, natomiast na dyskach, znajdujących się na drugiej parze – około 1000 mniejszych przyssawek na każdym (Ryc.2.). Liczba i wielkość przyssawek jest zróżnicowana w zależności od gatunku. Dyski służą do zdobywania i przytrzymywania samicy podczas parowania. Przeprowadzono badania, które wykazały, że samce pozbawione przyssawek nie są w stanie wykonać aktu kopulacji. Kopulacja następuje jesienią i zimą, natomiast składanie jaj ma miejsce wiosną i latem. Jaja są wbijane za pomocą pokładełka do wnętrza roślin tuż pod powierzchnią wody. Imagines posiadają zdolność lotu, jednak, jak i larwy większą część życia spędzają w wodzie, przepoczwarczenie natomiast następuje na lądzie. Postaci dorosłe pojawiają się latem i jesienią. Chrząszcze te zimują najczęściej w wodzie.

Ryc.3. Chrząszcz z rodzaju Dytiscus podczas pobierania pokarmu
Zarówno larwy, jak i osobniki dorosłe są drapieżne. Polują na drobne organizmy wodne, jednak mogą żywić się również padliną. Obie formy zastygają w bezruchu czekając, aż ofiara znajdzie się na tyle blisko, by ją zaatakować. Gruczoły ślinowe larw wytwarzają enzym trawienny, który rozpuszcza ciało ofiary i pozwala larwom je wessać. Osobniki dorosłe rozrywają ciało zdobyczy żuwaczkami, przytrzymując ją odnóżami pierwszej i drugiej pary (Ryc.3.).

Gatunek ten jest pospolity w Polsce. Jest eurybiontem spotykanym zarówno w zbiornikach naturalnych, jak i sztucznych. Występuje w wodach z obfitą roślinnością błotną oraz wodną. Występuje również rzadko w wodach płynących o słabym prądzie.

Joanna Flisińska

1 komentarz:

  1. Dzięki za info jest zima minus 6 a one buszuja w stawie pod lodem i co Ty na to??
    Pozdrawiam Piotr

    OdpowiedzUsuń