Monitoring ważek GIOŚ 2023 – metody, wyniki, przemyślenia

 

Olsztyński Oddział Polskiego Towarzystwa Entomologicznego zaprasza na spotkanie, które odbędzie się w piątek, 18 października 2024 roku o godzinie 15:00 w Katedrze Entomologii, Fitopatologii i Diagnostyki Molekularnej, ul. Prawocheńskiego 17, środkowa klatka, sala 5e.

W programie spotkania referat dr Lecha Pietrzaka pt. „Monitoring ważek GIOŚ 2023 – metody, wyniki, przemyślenia”. Tematyka referatu dotyczy monitoringu owadów na przykładzie ważek. W referacie zrelacjonowane będą wyniki badań terenowych. Omówione zostaną metody badawcze, wykorzystywane techniki, a także wnioski i przemyślenia wynikające z analiz i obserwacji przyrodniczych. Będzie to wyjątkowa okazja, aby dowiedzieć się więcej o ochronie bioróżnorodności, znaczeniu monitoringu w ekosystemach wodnych oraz roli ważek jako bioindykatorów środowiskowych. Będą także refleksje o pracy terenowej.

Zapraszamy wszystkich pasjonatów przyrody, entomologów, sympatyków entomologii i entomolubów z Olsztyna oraz okolic – zarówno bliższych, jak i dalszych. Serdecznie zapraszamy również studentóworaz osoby, które chciałyby zgłębić wiedzę na temat owadów i ich roli w środowisku. To doskonała okazja, aby nawiązać kontakt z osobami dzielącymi te same zainteresowania oraz wymienić się doświadczeniami i wiedzą.

Nie przegap tej szansy na pogłębienie wiedzy o fascynującym świecie ważek i ich monitoringu!
Po wykładzie przewidziana jest również możliwość dyskusji i zadawania pytań, dlatego zachęcamy do aktywnego udziału w spotkaniu.

Olsztyński Oddział PTEntomol.

Entomolodzy olsztyńscy biorą udział w badaniach nad genomiką bioróżnorodności w Europie

 

Rozstawianie pułapki typu Malaise'a w kortowskim ogrodzie.

Bioróżnorodność owadów bada się na różne sposoby. Ostatnio zyskuje na znaczeniu tworzenie biblioteki barkodów, czyli genetycznych znaczników gatunków. Na zaproszenie naukowców z Uniwersytetu Łódzkiego, dr hab. Agnieszka Kosewka, prof. UWM z Wydziału Rolnictwa i Leśnictwa oraz dr hab. Stanisław Czachorowski, prof., UWM z Wydziału Biologii i Biotechnologii, biorą udział w badaniach nad owadami zapylającymi oraz genomiką bioróżnorodności w Europie (Genomika Bioróżnorodności w Europie. Biblioteka referencyjna barkodów DNA dla Polski). Badania prowadzone są ramach projektu Horyzon Europa - Biodiversity Genomics Europe (BGE). W skład konsorcjum wchodzą 33 Instytucje z Europy i Ameryki Północnej, w tym z Polski - Uniwersytet Łódzki. W ramach tych badań dwie pułapki rozstawione są w Kortowie w otoczeniu ogrodów miejskich oraz pod Olsztynem w krajobrazie rolniczym.

Tytuł projektu: Genomika Bioróżnorodności w Europie. Biblioteka referencyjna barkodów DNA dla Polski.

Badania naukowe na potrzeby International Barcode of Life Consortium (iBOL) (https://ibol.org/)(Centre for Biodiversity Genomics - CBG) reprezentowany w Polsce przez krajowy węzeł iBOL (powołany w 2018 r.), którym jest Wydział Biologii i Ochrony Środowiska Uniwersytetu Łódzkiego (przedstawicielem Polski w iBOL oraz członkiem iBOL Science Committee jest prof. dr hab. Michał Grabowski). Głównym zadaniem iBOL jest rozwijanie nowych technik szacowania i monitoringu bioróżnorodności na podstawie danych molekularnych (DNA) oraz rozwój i utrzymanie ogólnoświatowej, publicznie dostępnej biblioteki referencyjnej kodów kreskowych DNA - Barcode of Life Datasystems (BOLD). Inicjatywą krajowego węzła IBOL zaangażowaną w badania różnorodności genetycznej jest Polish Barcode of Life (PolBOL) - https://www.polbol.uni.lodz.pl/ Celem PolBOL jest konstrukcja publicznie dostępnej biblioteki referencyjnej barkodów DNA dla bioty Polski. Takie działania powinny dotyczyć przede wszystkim gatunków najcenniejszych, dla których rozpoznanie zróżnicowania genetycznego populacji występujących w Polsce ma zasadnicze znaczenie w ich ochronie. Celem działania PolBOL i tym samym wniosku dotyczącego odstęp od zakazów jest: 1) rozpoznanie bioróżnorodności Polski na poziomie molekularnym, 2) udostępnienie wyników tego rozpoznania na ogólnodostępnych platformach BOLD i GIBIF (Global Biodiversity Information Facility), 3) stworzenie w Polsce podstawy referencyjnej do biomonitoringu opartego o markery genetyczne, 4) rozwijanie i popularyzacja badań nad bioróżnorodnością na poziomie genetycznym.

Projekt Biodiversity Genomics Europe (BGE) Consortium ma za główny cel przyspieszanie wykorzystywania genomiki w celu przyspieszenia poznania różnorodności biologicznej, monitorowania jej zmian, i podejmowanie działań mających na celu przeciwdziałanie jej spadkowi.

Zapylacze są kluczowe dla ekosystemów lądowych. Zarówno ekologicznie, jak i rolniczo, pełnią one istotne funkcje, które obejmują wiele interakcje na wielu poziomach i są kluczowe dla zachowania światowej różnorodności flory (Ollerton 2017). Owady stanowią jedną z najważniejszych grup zapylaczy (Ollerton 2017). Ocenia się, że zmiany w różnorodności owadów są głównie spowodowane zmianami klimatu i intensywnym użytkowaniem ziemi przez ludzi, w tym utratą siedlisk w wyniku przekształceń terenów i intensyfikacji rolnictwa (Goulson et al., 2015; Ollerton 2017; Outhwaite et al., 2022). Ze względu na intensyfikację i homogenizację użytkowania rolnego w wiejskich obszarach, wykorzystanie ogrodów jako refugium dla różnorodności biologicznej w obszarach miejskich może stać się szczególnie ważne. W rzeczywistości, z uwagi na wzrastającą intensywność rolnictwa w całej Europie, obejmującą między innymi zwiększenie rozmiaru pól, utratę siedlisk nieagrotechnicznych (np. żywopłotów, zagajników) i zwiększone stosowanie środków ochrony roślin, między innymi zmiany te sprawiają, że siedliska miejskie staną się coraz ważniejsze dla wielu gatunków, które obecnie są rzadkie lub nie występują na obszarach rolnych.

W ramach projektu BGE, ogólnym celem tego zadania jest zwiększenie naszego zrozumienia roli siedlisk miejskich w ochronie zapylaczy (i stawonogów) w Europie. W celu oceny tego zagadnienia, projekt "Społeczności Zapylaczy" porówna społeczności zapylaczy w ogrodach miejskich oraz polach użytkowanych rolniczo na różnych obszarach w Europie, używając par pułapek Malaise'a. Ze względu na wzrastającą intensywność rolnictwa w Europie, obejmującą między innymi zwiększenie rozmiaru pól, utratę siedlisk nieagrotechnicznych (np. żywopłotów, zagajników) i zwiększone stosowanie środków ochrony roślin, między innymi zmiany te sprawiają, że siedliska miejskie staną się coraz ważniejsze dla wielu gatunków, które obecnie są rzadkie lub nie występują na obszarach rolnych.

Zebranie Olsztyńskiego Oddziału PTEnt w Olsztynie (listopad 2023)

 

Spotkanie Olsztyńskiego Oddziału PTEnt

22 listopada (środa), godz. 15:00

Miejsce: Katedra Entomologii, Fitopatologii i Diagnostyki Molekularnej, Sala 5E, ul. Prawocheńskiego 17, Olsztyn

Mimo, że sezon grzybowy i związany z nim kontakt ze strzyżakami, mamy już w tym roku prawie za sobą, z radością wysłuchamy wykładu Pana Doktora Remigiusza Gałęckiego 

pt. Strzyżaki (Lipoptena spp.) jako potencjalny wektor chorób zakaźnych ludzi i zwierząt - znaczenie epizootyczne na terenie Polski

Z poważaniem

Agnieszka Kosewska

Relacja z jubileuszowego zjazdu PTE

 

W dniach 15 do 17 września 2023 roku, na terenie Karkonoskiego Parku Narodowego odbył się Nadzwyczajny Zjazd Polskiego Towarzystwa Entomologicznego z okazji jubileuszu 100-lecia, połączony z konferencją naukowa „Nowe horyzonty entomologii”. W konferencji i zjeździe uczestniczył dr hab. Stanisław Czachorowski, prof. UWM. Warto przypomnieć, że Olsztyńskie Oddział PTE jest jednym z czterech obecnie działających oddziałów. Towarzystwo wydaje dwa czasopisma naukowe. W czasie konferencji podjęto kilka ważnych decyzji,. m.in.  o rozpoczęciu prac nad nową i zgodną ze standardami IUCN czerwoną listą gatunków zagrożonych owadów, ustanowieniem medalu za zasługi entomologiczne dla polskich entomologów niezależnie od przynależności do PTE, o pracach nad biblioteką barkodingu polskich owadów a także o wspieraniu zbiorów entomologicznych (kolekcji) w różnych muzeach przyrodniczych.

Na naszym Uniwersytecie pracuje kilku entomologów. O ich wkładzie w polska entomologię dowiemy się z przygotowywanych, wirtualnych biogramów entomologów olsztyńskich. Szczegóły niebawem na stronie Olsztyńskiego Oddziału PTE https://pteolsztyn.blogspot.com 

Relacje z wrześniowej wycieczki entomologicznej

Modliszka zwyczajna (Mantis religiosa)

We wtorek ponownie wybrałem się nad ścieżkę przy torach za osiedlem Dajtki w nadziei, że uda mi się znaleźć więcej, kolorowych muszek, które mógłbym wam pokazać. Jak się okazało, trafiłem nie tylko na nie, ale również na kolejną modliszkę zwyczajną (Mantis religiosa) i to na brązową! Muszę przyznać, że to dla mnie ważne znalezisko, ponieważ to zupełnie nowe stanowisko, w mojej okolicy na który jest obecna. Na razie trafiła się tylko jedna, ale będę musiał się tam jeszcze wybrać z kilka razy i kto wie, może spotkam kolejne.

 
Spotkana przeze mnie samica była wyraźnie mniejsza do dwóch poprzednich. Zmierzyłem ją miarką i okazało się, że miała równo 5 cm. Pierwsza modliszka, którą znalazłem miała prawie 7 cm, natomiast drugiej nie mierzyłem, ale była zbliżona wielkością do tej pierwszej. Znalazłem ją na drodze, gdzie była zajęta pożeraniem złowionej przez siebie ofiary (gdy przyjrzałem się zdjęciom w domu okazało się, że jej łupem padła… larwa mrówkolwa). Zabrałem ją więc na patyczek, a później posadziłem na rosnącej obok nawłoci. Jak się okazało siedziała też na niej plusknia jagodziak. Ja jej początkowo nie zauważyłem, ale modliszka tak i dzięki temu miała kolejny posiłek.

 
Cóż, wszystko wskazuje na to, że modliszka powoli zadomawia się w okolicach Olsztyna i mam nadzieję, że w przyszłym roku będzie jeszcze liczniejsza, tak jak chociażby w Warszawie czy w Łodzi. Swoją drogą, modliszka znajduje się na Czerwonej Liście z kategorią CR, co oznacza, że jest krytycznie zagrożona… czy raczej była w czasach, gdy ta Lista powstawała. Podejrzewam, że wtedy mało kto przypuszczał, że modliszka może tak drastycznie zwiększyć zasięg swojego występowania i stać się tak liczna, jak obecnie. To jednak najlepszy dowód na to, że Czerwonej Liście zdecydowanie przyda się odświeżenie i wciąż trzymam kciuki, aby tak się stał (mimo tych nieprzychylnych głosów, które się pojawiają).

 
A my przechodzimy do kolejnego drapieżnika, którego wczoraj spotkałem, czyli do podłużnika (Tibellus oblongus), pająka z rodziny ślizgunowatych (Philodromidae), który tak jak modliszka, całkiem nieźle radzi sobie z ofiarami większymi od siebie. Zdarza mu się chwytać chociażby ważki równoskrzydłe i łowiki. Tym razem dopadł małego pluskwiaka z rodziny tasznikowatych i jeśli dobrze przyjrzycie się ofierze, to zobaczycie siedzącą na nim muszkę, natomiast druga ukryła się z boku. Nie jestem do końca pewny, co to są za muszki, ale podejrzewam, że to jakieś kalnicowate (Lauxaniidae), które lubią żywić się różnymi, naturalnymi nieczystościami. Jak widać nie boją się nawet uszczknąć dla siebie trochę zdobyczy pająka.
Na koniec mam dla was kolorową muszkę. Tak, znowu paśnica z rodzaju Ectophasia (w tym przypadku paśnica tarczówkowata, E. crassipennis), ale to właśnie te rączycowate są teraz najliczniejsze, a do tego są naprawdę fotogeniczne, więc naprawdę ciężko przejść obok nich obojętnie i nie zrobić im znowu zdjęcia. Tym bardziej, że nie są zbytnio płochliwe, więc bardzo łatwo robi się im zdjęcia.

Mateusz Sowiński

Modliszka zwyczajna pożerająca plusknię jagodziak.

Paśnica tarczówkowata (Ectophasia crassipennis)

Podłużnik (Tibellus oblongus) z upolowanym pluskwiakiem.

Rozpoczęcie prac nad Czerwoną Listą Owadów Polski

Na niedawnym walnym, nadzwyczajnym zjeździe PTEnt. w Jeleniej Górze-Sobieszewie, uzgodniono rozpoczęcie prac nad Czerwoną listą owadów Polski - jest to nowy, duży projekt pod egidą Towarzystwa, w których entomolodzy z PTE chcą wykorzystać potencjał członków i sympatyków. Wykorzystać do stworzenia opracowania, które w innym razie raczej nie powstanie, a jest pilnie potrzebne. Pierwsze informacje podane zostały w poniższym memorandum.

Zebranie Olsztyńskiego Oddziału PTE, 5 września 2023

Zapraszamy członków i sympatyków na zebranie Olsztyńskiego Oddziału PTE. Wtorek 5 września 2023 r, w budynku przy ul. Prawocheńskiego 17 sala 5. 

Fotorelacją ze spotkania

18. Sympozjum Polskich Karabidologów

Drogie Koleżanki i Drodzy Koledzy Karabidolodzy,

Serdecznie zapraszamy do uczestniczenia w 18. Sympozjum Polskich Karabidologów połączonego wraz z 9-tym Sympozjum Bałtyckich Koleopterologów, które odbędzie się na Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim w Olsztynie w dniach 21-23 czerwca 2023 r.

Szczegółowy program sympozjum do znalezienia na poniższej stronie:
http://wril.uwm.edu.pl/fitent/sympozjum-karabidologiczne/polski

Liczymy na doskonałe prezentacje i gorące dyskusje. Sympozjum urządzamy w uroczym regionie Polski słynącym z lasów, jezior i dobrego jedzenia. Miejsce obrad usytuowane jest na terenie pięknego kampusu, gdzie studenci i pracownicy mają do dyspozycji „własne” jezioro, wspaniałe parki i plażę, co daje gwarancję zachowania zdrowej równowagi pomiędzy nauką, pracą i odpoczynkiem. Jesteśmy przekonani, że oprócz wartości naukowych, uczestnicy sympozjum będą cieszyć się przebywaniem w tym magicznym miejscu jakim jest miasteczko uniwersyteckie Kortowo. Zapraszamy!

Chruściki - owady, które dużo więcej potrafią niż budowanie domków ze złota

 

Śpieszek cieplarniany

Drodzy Państwo!
Prowadzę stronę poświęconą gromadzeniu danych o prostoskrzydłych Polski
https://orthoptera.entomo.pl/ (pasikoniki, koniki, świerszcze itd.).

Chciałbym się dowiedzieć, czy czasem w Państwa ogrodach nie występuję ciekawy i tajemniczy pasikonik śpieszek cieplarniany. Gatunek ten został zawleczony z roślinami do wielu miejsc na świecie i w Europie.

Będę wdzięczy za wszelkie informacje (data, liczebność, zdjęcia itd).

https://pl.wikipedia.org/wiki/%C5%9Apieszek_cieplarnianyhttp://www.iop.krakow.pl/gatunkiobce/defaulte1a1.html?nazwa=opis&id=41&je=pl(załączam foto i informacje)

Do lat 1960. występował w Polsce w wielu ogrodach botanicznych, palmiarniach i ogrodach zoologicznych: Był tępiony ze względu na podejrzenia, że niszczy rośliny, co jednak nie jest prawdą, a na dodatek jest pożyteczny, bo niszczy inwazyjne ślimaki. Prowadzi nocny tryb życia, a w dzień się chowa w różnych zakamarkach, lubi miejsca wilgotne.
Pozdrawiam

Przemek Żurawlew
www.researchgate.net/profile/Przemyslaw_Zurawlew